Duża debata towarzyszyła próbom zdefiniowania i scharakteryzowania plemion. W powszechnej wyobraźni plemiona są odzwierciedleniem pierwotnej struktury społecznej, z której rozwinęły się wszystkie późniejsze cywilizacje i państwa. Antropolog Elman Service przedstawił system klasyfikacji społeczeństw wszystkich ludzkich kultur, oparty na ewolucji nierówności społecznych i roli państwa. Ten system klasyfikacji zawiera cztery kategorie:
- Zespoły łowiecko-zbierackie, które są generalnie egalitarne
- Społeczeństwa plemienne z pewnymi ograniczonymi przypadkami rangi społecznej i prestiżu
- Stratyfikowane społeczeństwa plemienne kierowane przez wodzów (patrz Chiefdom)
- Cywilizacje, ze złożonymi hierarchiami społecznymi i zorganizowanymi, instytucjonalnymi rządami
Tribes are therefore considered to be a political unit formed from an organisation of families (including clans and lineages) based on social or ideological solidarity. Członkostwo w plemieniu może być rozumiane w uproszczeniu jako tożsamość oparta na takich czynnikach jak pokrewieństwo („klan”), pochodzenie etniczne („rasa”), język, miejsce zamieszkania, grupa polityczna, wierzenia religijne, tradycja ustna i/lub praktyki kulturowe.
Archeolodzy kontynuują badania nad rozwojem plemion przedpaństwowych. Obecne badania sugerują, że struktury plemienne stanowiły jeden z rodzajów adaptacji do sytuacji dostarczających obfitych, ale nieprzewidywalnych zasobów. Takie struktury okazały się wystarczająco elastyczne, by koordynować produkcję i dystrybucję żywności w czasach niedoboru, bez ograniczania lub krępowania ludzi w czasach nadwyżki.
Kontrowersje i deprecjacja użyciaEdit
Termin „plemię” był w powszechnym użyciu w dziedzinie antropologii do późnych lat 50. i 60. Dalsze stosowanie tego terminu wzbudziło kontrowersje wśród antropologów i innych naukowców działających w naukach społecznych, przy czym badacze badań antropologicznych i etnohistorycznych zakwestionowali użyteczność tego pojęcia. W 1970 roku, antropolog J. Clyde Mitchell napisał:
Plemię, długo szanowany kategorii analizy w antropologii, niedawno był przedmiotem pewnej kontroli przez antropologów … Wątpliwości co do użyteczności plemienia jako kategorii analitycznej prawie na pewno powstały z powodu szybkiego zaangażowania się ludów, nawet w najodleglejszych częściach globu, w polityczne, ekonomiczne, a czasem bezpośrednie relacje społeczne z narodami uprzemysłowionymi. Wątpliwości opierają się jednak ostatecznie na definicji i znaczeniu, jakie różni badacze nadają terminowi „plemię”, jego przymiotnikowi „plemienny” i jego abstrakcyjnej formie „trybalizm”.
Pomimo że granice członkostwa w plemieniu są koncepcyjnie proste, w rzeczywistości są one często niejasne i podlegają zmianom w czasie. W swoim opracowaniu z 1975 roku, The Notion of the Tribe, antropolog Morton H. Fried przedstawił liczne przykłady plemion, które obejmowały członków mówiących różnymi językami i praktykujących różne rytuały, lub też dzielących języki i rytuały z członkami innych plemion. Podobnie podał przykłady plemion, w których ludzie podążali za różnymi przywódcami politycznymi lub podążali za tymi samymi przywódcami, co członkowie innych plemion. Stwierdził, że plemiona w ogóle charakteryzują się płynnymi granicami, heterogenicznością i dynamizmem, i nie są zaściankowe.
Częścią trudności z tym terminem jest to, że stara się on skonstruować i zastosować wspólne ramy pojęciowe w różnych kulturach i narodach. Różni antropolodzy badający różne ludy wyciągają zatem sprzeczne wnioski na temat natury, struktury i praktyk plemiennych. Pisząc o ludach kurdyjskich, antropolog Martin van Bruinessen argumentował, że „terminy standardowego użycia antropologicznego, 'plemię’, 'klan’ i 'ród’ wydają się być kaftanem bezpieczeństwa, który źle pasuje do rzeczywistości społecznej Kurdystanu”.
Istnieją dalsze negatywne konotacje terminu „plemię”, które ograniczyły jego użycie. Pisząc w 2013 roku, uczony Matthew Ortoleva zauważył, że „podobnie jak słowo Indianin, ribe jest słowem, które ma konotacje z kolonializmem.” Survival International mówi „Ważne jest, aby dokonać rozróżnienia między plemiennymi i rdzennymi, ponieważ ludy plemienne mają specjalny status uznany w prawie międzynarodowym, jak również problemy dodatkowe do tych, z którymi boryka się szersza kategoria ludów rdzennych.”