William Shakespeare (Foto credit: Wikipedia)
William Shakespeare, de meest briljante psychotherapeut die nooit een patiënt heeft behandeld, beschreef schuldgevoel (in Macbeth) als de onstuimige koorts van het leven. Iedereen die wel eens last heeft gehad van schuldgevoelens weet dat de Bard de essentie van deze psychische kwaal goed heeft omschreven. Om het zo te zeggen – een aanval van malaria voelt als een therapeutische shvitz in een stoombad in vergelijking met het wassen van je handen en schreeuwen: “Verdomde vlek.”
Maar zo slecht als schuldgevoelens kunnen zijn, het niet erkennen van je schuld – en een leven leiden dat er chronisch door wordt verstoord – is op talloze manieren veel erger. Wat mensen meestal niet weten over schuldgevoel is dat het een dubbele kwelling is: Je voelt je schuldig voor een misstap die niet bekend is bij mensen die ervan op de hoogte zouden moeten zijn, maar wanneer je overweegt je misstappen te ventileren, slaat een gevoel van schaamte toe dat je ervan weerhoudt dat te doen. Het is één ding om een portefeuille te vinden, het geld in je zak te steken en het dan in een brievenbus te gooien, bang dat iemand met een iPhone je diefstal filmt, het is iets anders om te bedenken wat een rotte klootzak dat je gedaan hebt wat je gedaan hebt, je de werkloze voor te stellen die niet te eten heeft door wat jij gedaan hebt, en hoe zijn kinderen een leven in de criminaliteit tegemoet gaan door wat jij gedaan hebt.
Het denken over wat je gedaan hebt – of het obsederen over permutaties van je beschamende gedrag – maakt schuldgevoel helaas tot een onstabiele koorts. Op het moment dat de meeste mensen zich schuldig voelen, en daarna schaamte, grijpen hun psychische verdedigingsmechanismen in om het besef ervan te ontkennen, te onderdrukken, en uiteindelijk te onderdrukken. Dit doet natuurlijk niets om het op te lossen, daarom beschrijf ik schuldgevoel als radioactief afval van de psyche: Je kunt het begraven, maar het is gegarandeerd te lekken door de barrière die u zet tussen het en uw cognitieve controle paneel, om uiteindelijk mess-up van je leven in een verscheidenheid van manieren.
Freud betoogd dat slips-of-the-tongue of ongevallen waren bijna altijd symptomen van onderdrukte schuld losbreken van would-be containment. In mijn klinische en coachingservaring heb ik talloze getalenteerde mensen zien ontsporen, hun successen zien worden ontzegd waar ze lang en hard voor hebben gestreden, en hun intermenselijke relaties ontwricht zien worden door hun onwil of onvermogen om schuldgevoelens onder ogen te zien. Waarom dit zo is moet van geval tot geval bekeken worden. Wat ik nu kan doen, voordat je “per ongeluk” jezelf verder beschadigt als je onderdrukte schuldgevoelens hebt, is je door de Top 5 tekenen leiden dat je lijdt aan onderdrukte schuldgevoelens. Nadat je bij #1 bent aangekomen, de meest schadelijke, beslis je of je klaar bent om de muziek onder ogen te zien en jezelf te zuiveren van deze koorts, of dat je doorgaat met jezelf in de voet te schieten omdat je je moeders huiskat hebt gedood en toen zwoer dat de haarbal was weggelopen.
#6. Professionele Relaties duren niet zo lang als Wonder Brood vers blijft. Een van de ergste gevolgen van onderdrukte schuldgevoelens is de verstoring van je zelfbeeld. Wanneer je in staat bent om schuldgevoelens te onderdrukken ben je ongetwijfeld een aardige vent, trots op veel dingen, en beminnelijk. Maar wanneer schuldgevoelens je bewustzijn binnensijpelen en je je ervan bewust bent dat je iets verbergt waarvoor je je schaamt, ben je niet dol op wie je bent en geloof je dat anderen de “verdomde vlek” zien die je er maar niet uit lijkt te kunnen wassen.
In elke professionele relatie dekt consequent zijn een veelheid van zonden: Je kunt een maniak zijn, maar als je lief bent, zullen de mensen je leren accepteren. Niet als je op maandag kalm bent, dinsdag teruggetrokken, woensdag depressief en donderdag manisch – in wezen een generator van willekeurige stemmingen. Dit kweekt wantrouwen en niemand in het bedrijfsleven wil enige vorm van betrokkenheid bij iemand die ze niet kunnen voorspellen het gedrag van, op lange termijn.
#5.
Het kost je veel psychische energie om schuldgevoelens te onderdrukken. Een gevolg hiervan is dat je afgeleid raakt van je werk en veel vaker een deer-in-the-headlights-blik werpt dan je kunt rechtvaardigen met vermoeidheid, bezorgdheid over de verkiezingen van 2012, of andere excuses. Terwijl u moedig zou moeten handelen, zit u vast aan uw bureau om opdringerige gedachten weg te slaan die op u schieten als een Uzi die kogels afvuurt. Terwijl u met dit lot omgaat, gaan de zaken om u heen gewoon door. Het resultaat: Je komt chronisch een dag te laat en een dollar te kort.
(Image credit: AFP via @daylife)
#4. Je grappen zijn niet grappig; ze zijn beledigend.
Humor is moeilijk te vatten, omdat zoveel verschillende dingen – van slapstick tot Seinfeld – ons aan het lachen maken. Eén ding is echter zeker: Sinds Plato de autoriteit was over alles wat met geestelijke gezondheid te maken heeft, wordt aangenomen dat humor een uiting is van gevoelde superioriteit over anderen die minder fortuinlijk zijn dan wij – Schadenfreude die ons aan het lachen maakt. Mensen met schuldgevoelens lijken nooit de grappige clou toe te voegen aan hun neerhalingen, en in plaats daarvan zetten ze mensen gewoon neer, ondanks dat ze zweren dat ze alleen maar een yuck wilden krijgen.
Niet iedereen is Chris Rock, maar als je altijd grappen maakt ten koste van iemand anders en deze grappen slaan in, geef dan je schuldgevoelens de schuld. Een van de primitievere verdedigingsmechanismen tegen het gevoel dat je je schaamt, is een poging om het speelveld gelijk te trekken door anderen net zo besmet te “zien” als jezelf. Dit is waarom oma altijd adviseerde: “Als je niets positiefs te zeggen hebt, zeg dan helemaal niets.”
#3. Omgekeerd, als je ontploft als reactie op kleine constructieve kritiek, geef dan schuld de schuld.
Gschuld is een vorm van zelfkritiek die op je ego kan slaan als een drummer op een tomtom. Als dat gebeurt, ben je pijnlijk en gevoelig, dus bij elke kleinigheid voelt het alsof je een pak slaag krijgt.
Ik had eens een cliënt die wist dat hij zich schuldig voelde over het onophoudelijk bedriegen van zijn vrouw tijdens hun 20-jarige huwelijk, maar hij weigerde standvastig erover te praten omdat de zorg die hem bij mij bracht, het selecteren van een opvolger was om het bedrijf over te nemen dat hij had opgericht. Op een dag, toen we elkaar ontmoetten, vertelde hij me dat hij de avond tevoren bijna op heterdaad was betrapt, en vroeg me of ik dacht dat hij “zelfdestructief” was. Om de een of andere reden was ik niet zo empathisch als ik had moeten zijn en antwoordde: “Denk ik dat 20 jaar overspel riskanter is dan de waaghalzige sprongen van Evel Kinevel?” Daarmee verscheurde de klant me alsof hij me betrapte op bedrog met zijn vrouw. Hij vervloekte me, dreigde met alles wat hij maar kon bedenken en sprak nooit meer met me.
Wat ik zei was ondoordacht, maar het rechtvaardigde geen bijna-fysieke aanval. Ik betreur het dat deze heer niet lang genoeg is gebleven om hem te vertellen wat Tacitus, de oude Romeinse senator, adviseerde: “Wrok tonen over een verwijt is erkennen dat je het misschien verdiend hebt.”
2. Schuld maakt je paranoïde.
Shakespeare had nog een observatie over schuld die het waard is te herhalen: “Verdenking achtervolgt altijd de schuldige geest; de dief vreest elke bush een officier.”
Als je schuldig bent, is de kans groot dat je vreest dat iedereen waar je mee te maken hebt, erop uit is je te naaien. Wat dit veroorzaakt is projectie, een ander psychisch verdedigingsmechanisme dat tijdelijk kan dienen om je van verontrustende gevoelens te bevrijden: “Ik ben niet onbetrouwbaar, die vent is een dubbelhartige slang.”
Sisyphus (Foto credit: Wikipedia)
#1. Schuldgevoelens kunnen je succes saboteren.
Je kunt er niet omheen: Veel mensen die schuldgevoelens koesteren, staan zichzelf niet toe te slagen. Een belangrijke oorzaak van dit soort zelfvernietigend gedrag, en anderen, is de gedachte dat als je degene bent die straffen uitdeelt voor gruwelijke overtredingen, je niet alleen de wind uit de zeilen neemt van degenen die je graag zouden verscheuren, maar je ook nog eens goedaardiger straffen toedient. Haat tegen wat je deed of wilde doen of over fantaseerde om te doen kan je echt op jezelf neerhalen; zo erg zelfs dat jezelf een onderscheiding, prijs of prestatie ontzeggen, een kleine prijs lijkt om te betalen. Het probleem met dit systeem van gerechtigheid is dat het niet werkt: Je hebt nog steeds niet gedaan wat nodig is om schuldgevoelens op te lossen, en je zult waarschijnlijk de cyclus herhalen van bijna “het maken” en dan “failliet gaan”, ad nauseum.
Het goede nieuws is dat het oplossen van schuldgevoelens, voorgoed, één declaratieve verklaring weg is, en er geen decennia van psychoanalyse aan te pas hoeft te komen. Zoals Oscar Wilde opmerkte: Het is de biecht, niet de priester, die ons absolutie geeft. Biecht op en je kunt jezelf bevrijden van de Sisyphusiaanse hel van het duwen van die steen de heuvel op om vervolgens “uit te glijden” en de steen weer naar beneden te laten rollen, steeds weer opnieuw.