WASHINGTON – De gestage stijging van de IQ-scores in de afgelopen eeuw – bekend als het Flynn-effect – zorgt ervoor dat de normen van IQ-tests na verloop van tijd verouderen. Om dit effect tegen te gaan, worden IQ-tests elke 15-20 jaar “herformuleerd” (moeilijker gemaakt) door de gemiddelde score op 100 te zetten om rekening te houden met de vorige stijgingen van de IQ-scores. Maar volgens nieuw onderzoek kan een dergelijke herformulering onbedoelde gevolgen hebben, met name op het gebied van de plaatsing in het speciaal onderwijs van kinderen met borderline of lichte mentale retardatie. De bevindingen staan in het oktobernummer van American Psychologist, een tijdschrift van de American Psychological Association (APA).
Onderzoekers Tomoe Kanaya, MA en Stephen J. Ceci, PhD, van de Cornell University en Matthew H. Scullin, PhD, van de West Virginia University gebruikten IQ-gegevens van bijna 9000 beoordelingen door schoolpsychologen voor speciaal onderwijs uit negen schooldistricten in de VS om te documenteren hoe het Flynn-effect de diagnoses van mentale achterstand beïnvloedt gedurende een aantal jaren nadat een nieuwe test is ingevoerd. De leerlingen (6-17 jaar) kwamen uit verschillende geografische regio’s, buurttypes en sociaal-economische status.
De resultaten laten zien dat de herformulering van de test als gevolg van het Flynn-effect beïnvloedt welke kinderen de diagnose mentale retardatie krijgen, ongeacht hun werkelijke cognitieve capaciteiten. Volgens de onderzoekers kunnen kinderen in dezelfde klas met dezelfde cognitieve capaciteiten verschillend worden gediagnosticeerd, simpelweg omdat voor elk kind andere testnormen werden gebruikt. Leerlingen op de grens en in het bereik van lichte mentale retardatie verloren gemiddeld 5,6 IQ-punten wanneer ze opnieuw werden getest op een opnieuw genormeerde test en hadden meer kans om als mentaal retarded te worden geclassificeerd in vergelijking met leeftijdsgenoten die opnieuw werden getest op dezelfde test, volgens de studie.
Specifieker: toen een veelgebruikte IQ-test (de Wechsler Intelligence Scale for Children of WISC) opnieuw werd geformuleerd om rekening te houden met het Flynn-effect, verdrievoudigde het aantal kinderen in de grensgroep van mentale retardatie (IQ 66-70) dat werd aanbevolen voor speciale schoolprogramma’s vanwege een lichte mentale retardatie, gedurende de eerste vijf jaar van de nieuwe test, vergeleken met een equivalent IQ-bereik gedurende de laatste vijf jaar van de vorige test.
“Sommige leerlingen die volgens de nieuwe IQ-normen in aanmerking zouden komen voor diensten voor mentale achterstand, krijgen die niet omdat ze volgens de oudere normen van de IQ-test die ze kregen, boven de cutoff konden scoren,” schrijven de onderzoekers. “Ook leerlingen die niet in aanmerking zouden zijn gekomen voor diensten voor mentale retardatie als ze een jaar eerder waren getest, zullen dat nu wel doen als ze een IQ-test krijgen met nieuwere, hardere normen.” Niet alleen worden hierdoor diensten geweigerd aan sommige leerlingen die ze nodig hebben, het veroorzaakt ook een ravage in de budgetten voor speciaal onderwijs, omdat het aantal kinderen dat in aanmerking komt voor speciale onderwijsdiensten drastisch verandert.
Naast onderwijskundige en financiële kwesties kunnen het Flynn-effect en de herformulering van de IQ-tests ook belangrijke juridische implicaties hebben. Nergens zijn de gevolgen van schommelingen in de IQ-score als gevolg van het Flynn-effect kritischer, zeggen de auteurs, dan bij het bepalen of een ter dood veroordeelde als geestelijk gehandicapt kan worden beschouwd. “Onze resultaten impliceren dat het jaar waarin een verdachte van een moord werd getest, kan bepalen of hij of zij ter dood wordt veroordeeld in plaats van tot levenslange gevangenisstraf. Dit geeft aanleiding tot bezorgdheid over ter dood veroordeelde gevangenen die boven de 70-75 IQ cutoff testten op een test die bijna aan het eind van zijn normeringscyclus was – wanneer de scores sterk opgeblazen zijn, evenals een gevangene die in het mentaal achterstandsbereik testte tijdens de eerste jaren van een nieuwe norm – wanneer de test het hardst is,” aldus de onderzoekers.
Het Flynn-effect heeft ook gevolgen voor militaire beroepen, volgens de studie. Afhankelijk van welke IQ-normen worden gebruikt, kan een militaire rekruut al dan niet in aanmerking komen voor militaire dienst en van invloed zijn op de vraag of hij bepaalde beroepen mag gaan uitoefenen of bepaalde rangen in het leger mag bekleden.
“De belangrijkste conclusie die uit deze resultaten kan worden getrokken, is dat voorzichtigheid moet worden betracht bij het baseren van belangrijke financiële, sociale of juridische beslissingen op IQ-scores,” zeggen de onderzoekers. “Misschien zijn de belangrijkste momenten om bijzonder voorzichtig te zijn wanneer een test aan het begin of aan het einde van zijn normeringscyclus is. Hoewel testscores het meest geldig zijn aan het begin van een normeringscyclus, lopen ze het grootste risico te worden vergeleken met sterk opgeblazen scores uit de tanende jaren van de vorige normeringscyclus.”
Artikel: “Het Flynn Effect en het beleid van de V.S.. The Impact of Rising IQ Scores on American Society Via Mental Retardation Diagnoses,” Tomoe Kanaya, Cornell University, Matthew H. Scullin, West Virginia University en Stephen J. Ceci, Cornell University; American Psychologist, Vol. 58, No. 10.
Reporters: Tomoe Kanaya is te bereiken op (212) 302-0903 of per e-mail en Matthew Scullin is te bereiken op (304) 293-2001, ext. 31676 of per e-mail.
De American Psychological Association (APA), in Washington, DC, is de grootste wetenschappelijke en professionele organisatie die de psychologie in de Verenigde Staten vertegenwoordigt en is ’s werelds grootste vereniging van psychologen. APA’s ledenbestand omvat meer dan 150.000 onderzoekers, opleiders, clinici, adviseurs en studenten. Via haar afdelingen op 53 deelgebieden van de psychologie en haar samenwerkingsverbanden met 60 staats-, territoriale en Canadese provinciale verenigingen, werkt de APA aan de bevordering van de psychologie als wetenschap, als beroep en als middel ter bevordering van de gezondheid, het onderwijs en het welzijn van de mens.