gevolgen hebben voor onze gezondheid.
Afbeelding van www..com.au
Dr Rob Eley, Universiteit van Queensland.
Rhabdomyolysis (vaak afgekort tot “rhabdo”) is een aandoening waarbij onze spieren afbreken of gaan lekken, waardoor de inhoud van de spiercellen in de bloedbaan terechtkomt. Deze inhoud bevat een eiwit, myoglobine, dat de nieren kan beschadigen.
Als er al een nieraandoening bestaat, kan dit leiden tot nierfalen en de dood. Andere problemen zijn die welke worden veroorzaakt door veranderingen in de chemische stoffen in het bloed (elektrolyten), die de spieren, het hart en de hersenen kunnen aantasten. Een bijkomend gevolg is het compartimentsyndroom, waarbij de druk van gezwollen spieren de bloedtoevoer kan afsnijden, waardoor weefsels van hun voeding worden beroofd.
De drie belangrijkste symptomen van rhabdo zijn pijn, zwakte en theekleurige urine als gevolg van gefilterd myoglobine. Patiënten kunnen ook last hebben van misselijkheid en lusteloosheid.
Wat veroorzaakt het?
Er zijn twee belangrijke manieren waarop genoeg cellen beschadigd kunnen raken om systemische problemen te veroorzaken. De eerste manier is verbrijzelingsletsel door directe breuk van de celwanden. Dit wordt vaak geassocieerd met auto-ongelukken en stomp trauma zoals het instorten van gebouwen.
De tweede hoofdoorzaak is een verarmd energieniveau in de cellen. Als de cellen te weinig energie hebben om de noodzakelijke functies uit te voeren, zoals het in stand houden van de elektrolytenbalans, raken de celwanden beschadigd en gaan ze lekken. Dit is het soort spierafbraak dat wordt gezien bij ouderen die vallen en enige tijd niet worden gevonden, en bij mensen na een zware operatie en na extreme inspanning. Deze laatste oorzaak wordt “inspanningsgeïnduceerde” en “exertionele” rhabdo genoemd.
Iets meer dan tien jaar geleden werd exertionele rhabdo zelden gemeld en werd het meestal in verband gebracht met marathonlopers en trainingskampen in het leger. Maar door de populariteit van intensieve weerstandstraining komen steeds meer van deze patiënten bij artsen en spoedeisende hulpafdelingen van ziekenhuizen terecht.
Eén vorm van intensieve weerstandstraining, CrossFit, heeft een bijzonder sterke associatie met exertioneel rhabdo; een associatie die werd aanvaard door de oprichter van het programma. Op zijn blog over het onderwerp stond ook het griezelige clownsmotief “Oom Rhabdo” dat met Crossfit wordt geassocieerd.
Crossfit-gemeenschap. Screenshot van Crossfit.com
Er is een levendige online gemeenschap die selfies post vanuit het ziekenhuis en die een rhabdo-diagnose beschouwt als een eremedaille, waarmee ze hun toewijding aan lichaamsbeweging tonen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose is meestal gebaseerd op het niveau van een enzym genaamd creatininekinase (CK) in het bloed, dat vrijkomt wanneer cellen beschadigd zijn.
CK, dat betrokken is bij de energieproductie en het celtransport, is zelf niet schadelijk, maar is een nuttige marker van celvernietiging.
Er is geen consensus over welk niveau van creatinine in aanmerking komt voor een diagnose. Maar het varieert van vijf keer tot meer dan 400 keer de bovennormale waarde.
Het is niet ongewoon dat mensen met inspanningsafbraak verhalen delen en zelfs opscheppen over hun CK-waarden op sociale media.
Studies suggereren dat jongere mannen meer kans hebben om inspanningsafbraak te ontwikkelen. Een mogelijke reden hiervoor is de grotere spiermassa bij mannen. Een andere reden is dat vrouwelijke hormonen een beschermend effect hebben.
Ons lopende onderzoek naar tien jaar rhabdo door inspanning op een vooraanstaande spoedeisende hulpafdeling in Brisbane liet ook zien dat er meer mannen dan vrouwen waren.
De top drie van activiteiten die de rhabdo veroorzaakten, waren sportschooltrainingen, langeafstandslopen en handenarbeid.
media plaatsen. Screenshot Instarix.com
Maar als we de handarbeiders eruit halen, zijn de statistieken voor mannen en vrouwen bijna gelijk.
Hoe gevaarlijk is het?
Terwijl rhabdo door andere oorzaken fataal kan zijn, volgt rhabdo door inspanning zonder reeds bestaande ziekte normaal gesproken een vrij goedaardig verloop.
De meeste mensen herstellen relatief snel van rhabdo door inspanning. Zij hebben intraveneuze vloeistoffen en rust nodig en ondervinden slechts een terugslag in hun training.
Echter, zoals gerapporteerd in een recent overzicht van exertionele rhabdo, zijn er zeldzame en extreme gevallen waarin exertionele rhabdo nierfalen, een onregelmatig hartritme en de dood heeft veroorzaakt.
Hoe wordt het behandeld?
De gebruikelijke behandeling is door orale of IV-vloeistoffen. Deze helpen de nieren de myoglobine in de urine te spoelen. Het creatininegehalte wordt gecontroleerd totdat het weer normaal is.
Als er sprake is van een nierziekte of als de patiënt anderszins ziek is, kan dialyse (waarbij een machine het werk van de nieren doet) nodig zijn om de giftige producten uit het bloed te verwijderen en de normale elektrolyten te herstellen.
op sociale media. Screenshot, instarix
Is er sprake van een toename?
In ons overzicht van gevallen die op onze afdeling Spoedeisende Hulp binnenkomen, zien we dat het aantal mensen met exertioneel rhabdo sinds 2005 gestaag is gestegen. In de afgelopen vijf jaar is het aantal gevallen met een factor 20 toegenomen ten opzichte van de vijf jaar daarvoor.
Wij denken dat dit een gevolg is van zowel veranderende oefengewoonten als van een groter bewustzijn bij patiënten en huisartsen. Het kan zijn dat mensen die activiteiten doen die leiden tot exertioneel rhabdo, zich vaak bewust zijn van de symptomen – waardoor ze zich op de spoedeisende hulp melden waar ze voorheen thuis zonder medische tussenkomst zouden zijn hersteld.
Dokters zijn zich ook meer bewust van exertioneel rhabdo door de toegenomen presentaties en de diagnose. De wetenschappelijke literatuur heeft hiertoe bijgedragen met twee recente literatuuroverzichten.
Een aantal bevorderende factoren kan iemand een grotere kans geven op exertioneel rhabdo. Het gaat om gebruik van amfetaminen en alcohol, extreme temperaturen, uitdroging en infecties.
Een goed begrip van de aandoening, kennis van de eigen grenzen, het vermijden van bovengenoemde factoren en het gebruik van gezond verstand bij het uitvoeren van intensieve weerstandstraining zullen een heel eind helpen om de kans dat u ons op de spoedeisende hulp ziet te verkleinen.