Efekt Kuleszowa: Everything You Need to Know

Efekt Kuleszowa to pomysł, że dwa ujęcia w sekwencji są bardziej wpływowe niż pojedyncze ujęcie samo w sobie. Efekt ten jest wydarzeniem poznawczym, które pozwala widzom wydobyć znaczenie z interakcji dwóch ujęć w sekwencji. Kuleszow wierzył, że interakcja ujęć w filmie jest tym, co odróżnia kino od fotografii, ponieważ fotografie to pojedyncze ujęcia w izolacji, które nie pozwalają widzom na wyciągnięcie takiego samego znaczenia.

Kim jest Kuleszow?

Lew Kuleszow był rosyjskim filmowcem, który chciał stworzyć rozróżnienie pomiędzy różnymi mediami artystycznymi, w tym kinem, literaturą, teatrem i fotografią. Fascynowała go siła, z jaką montażyści filmowi manipulują emocjami widzów. Postawił pytanie: „Co odróżnia kino od innych mediów?” i uznał, że odpowiedzią jest sposób organizacji prezentowanych materiałów. W ten sposób narodził się efekt Kuleszowa, który ponad sto lat później nadal ma wpływ na współczesną kinematografię.

Oprócz pracy jako filmowiec, Kuleszow jest również uważany za jednego z pierwszych teoretyków, którzy skupili się na filmie. Swoje pytanie o rozróżnienie form artystycznych mediów postawił w 1910 roku, określając wpływ, jaki będzie miał na film. Kuleszow wyreżyserował swój pierwszy film w 1917 roku, pracował z ekipą dokumentalną, która relacjonowała rosyjską wojnę domową, i prowadził wczesne radzieckie kursy filmowe w Narodowej Szkole Filmowej.

Jak Kuleszow udowodnił swój efekt?

Ponad dekadę po zadaniu pytania, Kuleszow zademonstrował efekt, organizując serię pokazów, w których przecinał to samo ujęcie mężczyzny i ujęcie czegoś innego, aby określić, jakie emocje przekaże każde z nich. Pierwszym ujęciem był mężczyzna, po którym następowało ujęcie dziecka w trumnie, drugim – mężczyzna i miska zupy, a trzecim – mężczyzna, po którym następowała kobieta leżąca na kanapie. Odpowiednio, te odpowiadające sobie ujęcia przekazywały smutek, głód i pożądanie.

Tworząc tę demonstrację, Kuleszow sugerował, że mężczyzna w ujęciu patrzył na to, co było z nim zestawione, nawet jeśli w rzeczywistości tak nie było. Nawet w swojej najwcześniejszej demonstracji, Kuleszow użył tego samego ujęcia mężczyzny z niezmienionym wyrazem twarzy. To, co się zmieniło, to postrzeganie jego wyrazu w połączeniu z innym ujęciem, które wywołało emocje u widzów.

Efekt ten zmienił proces tworzenia filmów, ponieważ osoby zaangażowane w ten proces odkryły, że mogą wywołać niemal każdą reakcję poprzez montaż i łączenie ujęć. Odkryli oni, że ujęcia zszyte razem w fazie montażu filmu mogą manipulować czasem, przestrzenią i reakcją widza.

Dlaczego Efekt Kuleszowa wciąż ma znaczenie

Efekt ten nadal ma wpływ na przemysł filmowy daleko poza początkową propozycją Kuleszowa, a nawet jego życiem. Z tego, co Kuleszow udowodnił w swoich demonstracjach, narodziły się nowe techniki montażu i kąty kamery.
Filmowcy skapitalizowali zdolność do wywoływania emocji w oparciu o wybór ujęć i możliwości montażu. Steven Spielberg jest słynnym reżyserem, który konsekwentnie polega na tym efekcie w swoich filmach.

Alfred Hitchcock i efekt Kuleszowa

Alfred Hitchcock, legendarny reżyser filmowy, w dużej mierze polegał na efekcie Kuleszowa. Hitchcock wykorzystał demonstrację Kuleszowa, ale posunął się nieco dalej, dostosowując wyraz twarzy obiektu na pierwszym zdjęciu każdej serii. Jego adaptacja, którą nazwał „czystym kinem”, obejmowała trzy ujęcia:

• Zbliżenie
• Punkt widzenia
• Reakcja

Ta korekta sugerowała, że widzowie niekoniecznie potrzebują pustej przestrzeni, aby przypisać emocje do postaci, ale raczej efekt jest w większym stopniu oparty na tym, co postać widzi w zestawionym ujęciu.

„Tylne okno”

„Tylne okno” Hitchcocka w dużym stopniu opiera się na efekcie Kuleszowa, aby stworzyć napięcie, które narasta w całym filmie. Całe sceny przełączają się między głównym bohaterem, granym przez Jimmy’ego Stewarta, a tym, co widzi on przez okno, generując różne emocje, gdy widzowie są świadkami jego punktu widzenia. Stewart skarżył się po wyprodukowaniu filmu, że występ, który dał był inny niż to, jak jego postać została przedstawiona z powodu tej techniki edycji.

„Psychoza”

Inny thriller Hitchcocka, „Psychoza” wykorzystuje efekt Kuleszowa w słynnej scenie pod prysznicem. Zrozumienie tego, co się wydarzyło, ugodzenie nożem postaci Janet Leigh, jest tylko domniemane, ponieważ widzowie widzą tylko trzy kadry noża przebijającego ciało. Widok zmienia się z Leigh na uzbrojonego w nóż mordercę, co tworzy ten efekt, aby wywołać strach i napięcie u widza.

Przykłady efektu Kuleszowa

Możesz zobaczyć inne przykłady efektu Kuleszowa w filmach z ostatnich stu lat, a także wykorzystać tę teorię do zainspirowania własnego procesu filmowego.

„Se7en”

Scena w filmie „Se7en” przechodzi od tego, co znajduje się w pudełku do reakcji każdej z postaci w tej scenie, z których każda drastycznie różni się od pozostałych. Aby zrozumieć scenę i to, co będzie dalej, widzowie muszą zobaczyć reakcję na to, co jest w pudełku.

„Milczenie owiec”

Teoria Kuleshova jest w pełni skuteczna w „Milczeniu owiec”, generując napięcie między postaciami, ponieważ scena jest ustawiona na ekscytujące ujawnienie.

Ta szczególna sekwencja generuje również wyjątkową reakcję wśród większości widzów, ponieważ wierzyli oni, że jedna rzecz jest prawdą, tylko po to, aby odkryć, że jest odwrotnie.

„Inside Out”

Efekt Kuleszowa jest nawet widoczny w filmach dla dzieci, w tym w „Inside Out” Pixara. Widzowie widzą Riley oglądającą telewizję, a poprzez reakcję postaci Fear, ona również zaczyna reagować na tę scenę. Przełączamy się tam i z powrotem między Rileyem, Strachem i innymi emocjami, a telewizorem, aby zobaczyć eskalację.

„Arrival”

W „Arrival,” publiczność widzi przebłyski życia bohatera jako scenę początkową. Zestawienie scen wywołuje emocje, gdy widzowie dowiadują się, że Louise jest w żałobie, straciwszy dziecko na raka, a później zostaje zatrudniona do komunikacji z obcymi dzięki swojej wiedzy lingwistycznej. Smutek zakładany przez główną bohaterkę maluje ją w innym świetle, które zmienia się w miarę trwania historii.

Scena z filmu „Arrival”

„Mroczny Rycerz Powstaje”

W filmie „Mroczny Rycerz Powstaje”, ostatniej odsłonie franczyzy „Batman” Christopera Nolana, widzowie obserwują, jak Kobieta-Kot jest świadkiem pobicia Batmana przez Bane’a, głównego złoczyńcę filmu. Zestawienie jej punktu widzenia i smutnej sceny wywołuje żal.

„Bliskie spotkania trzeciego stopnia”

Steven Spielberg jest mistrzem efektu Kuleszowa w swoich filmach, w tym w „Bliskich spotkaniach trzeciego stopnia”. Jednym z jego sztandarowych ujęć jest „twarz Spielberga”, czyli zbliżenie na coś, co widzi bohater, wywołujące reakcję publiczności.
Zobacz dodatkowe przykłady efektu Kuleszowa w wielu popularnych filmach.

Odwrócenie efektu Kuleszowa

W „Poszukiwaczach zaginionej arki” Indiana Jones szuka Marion i jej porywacza na rynku. Kiedy już wydaje mu się, że jest na tropie, zatrzymuje się i skanuje okolicę z zszokowanym spojrzeniem. Dopiero kiedy reżyser Steven Spielberg pokazuje nam, na co patrzy – morze koszy, takich samych jak ten, w którym schwytano Marion. Wtedy widzowie mogą poczuć grozę lub panikę, jaką może odczuwać Indy.
Spielberg podobnie radzi sobie z tym efektem w „Monachium”. Postać Erica Bany w „Monachium” próbuje wrócić do normalnego życia, ale może jedynie wyobrazić sobie czyny, które popełnił, próbując się zemścić.

Dowód na to, że efekt ten można wykorzystać w „Parku Jurajskim.”

Scena z „Parku Jurajskiego”

Efekt Kuleszowa obrazuje skalę dinozaurów.

Filmowiec ostatecznie kontroluje publiczność i jej reakcję na doświadczenie oglądania filmu, a dobry filmowiec szanuje, podważa i wykorzystuje tę kontrolę podczas wspólnego montażu scen.

Możesz dowiedzieć się więcej o efekcie Kuleshova i o tym, jak możesz poprawić swoje umiejętności, składając podanie do Nashville Film Institute tutaj.