Fazy i Metody
Fazy i Metody Modelu PRECEDE-PROCEED
Faza 1 – Ocena Społeczna, Planowanie Partycypacyjne i Analiza Sytuacyjna
Teorie i zasady organizowania społeczności są istotne.
- Organizacja Społeczności: Pomaga się grupom społecznym w identyfikacji wspólnych problemów lub celów, mobilizuje zasoby oraz opracowuje i wdraża strategie osiągania tych celów (Minkler i Wallerstein, 2002).
- Mobilizacja społeczności: Członkowie społeczności definiują potrzeby prewencyjne (identyfikacja problemu, ocena potrzeb, projektowanie programu) i uzyskują wsparcie programu społeczności (Treno i Holder, 1997).
Planerzy poszerzają swoje rozumienie społeczności za pomocą następujących metod.
- Ocena społeczna: Zastosowanie obiektywnych i subiektywnych źródeł informacji w celu poszerzenia wzajemnego zrozumienia ludzi w zakresie ich aspiracji dla wspólnego dobra (Green i Kreuter, 2005, s.31).
- Mapowanie koncepcji: Ustrukturyzowane działanie grupowe, w którym pomysły wygenerowane przez uczestników są poddawane analizie ilościowej, w wyniku której powstają mapy skupisk. Ostatecznie uzgadnia się te mapy, które najlepiej odzwierciedlają poglądy uczestników.
Faza 2 – Ocena epidemiologiczna, uwarunkowania behawioralne i środowiskowe
Ocena epidemiologiczna
- Identyfikuje problemy zdrowotne, zagadnienia lub aspiracje, na których skupi się program.
- Odkrywa czynniki behawioralne i środowiskowe, które najprawdopodobniej wpływają na zidentyfikowane priorytetowe zagadnienia zdrowotne.
- Przekształca priorytety w mierzalne cele dla opracowywanego programu (Green i Kreuter, 2005).
Determinanty behawioralne
- Zachowania lub styl życia, które przyczyniają się do wystąpienia i nasilenia problemu zdrowotnego.
- Zachowanie innych osób, które mogą bezpośrednio wpływać na zachowanie osób zagrożonych.
- Działanie decydentów, których decyzje mają wpływ na środowisko społeczne lub fizyczne, które wpływa na osoby narażone na ryzyko.
Determinanty środowiskowe
Te czynniki społeczne i fizyczne zewnętrzne w stosunku do jednostki, często poza jej osobistą kontrolą, które mogą być modyfikowane w celu wsparcia zachowania lub wpłynięcia na wynik zdrowotny.
Na tym etapie procesu planowania programu teorie i zasady organizowania społeczności są nadal istotne, podobnie jak interpersonalne i indywidualne teorie zmiany zachowań, takie jak teoria poznania społecznego.
Faza 3 – Ocena edukacyjna i ekologiczna
Planujący identyfikują następujące czynniki, które wpływają na prawdopodobieństwo wystąpienia zmian behawioralnych i środowiskowych.
- Faktory predysponujące: „antecedencje do zachowania, które dostarczają przesłanek lub motywacji do zachowania”.
- Faktory wzmacniające: „czynniki następujące po zachowaniu, które zapewniają ciągłą nagrodę lub zachętę do wytrwałości lub powtarzania zachowania”.
- Faktory Umożliwiające: „czynniki poprzedzające zmiany behawioralne lub środowiskowe, które umożliwiają realizację motywacji lub polityki środowiskowej”.
Wszystkie trzy poziomy teorii zmian mogą być przydatne na tym etapie.
- Teorie na poziomie indywidualnym – najbardziej odpowiednie do zajęcia się czynnikami predysponującymi.
- Teorie na poziomie interpersonalnym – najbardziej odpowiednie dla czynników wzmacniających; sugerują pośrednie kanały i metody komunikacji.
- Teorie na poziomie społeczności – najbardziej odpowiednie dla czynników umożliwiających; sugerują zmiany środowiskowe i metody takie jak oddolne organizowanie i rzecznictwo (Clark i McLeroy, 1995).
Faza 4 – Ocena administracyjna i polityczna oraz dostosowanie interwencji
Planista wybiera i dostosowuje komponenty programu do priorytetowych wyznaczników zmiany uprzednio zidentyfikowanych w celu odkrycia zasobów, barier organizacyjnych i ułatwień oraz polityk potrzebnych do wdrożenia i trwałości.)
- Poziom makro – należy rozważyć systemy organizacyjne i środowiskowe, które mogą mieć wpływ na pożądane wyniki.
- Poziom mikro – należy skoncentrować się na jednostkach, rówieśnikach, rodzinie i innych osobach, które mogą mieć bardziej bezpośredni wpływ na zachowania zdrowotne odbiorców.
- Dopasowanie poziomów ekologicznych do szerokich komponentów programu.
- Przypisanie konkretnych interwencji opartych na teorii i wcześniejszych badaniach i praktyce do konkretnych czynników predysponujących, umożliwiających i wzmacniających.
- Połączenie wcześniejszych interwencji i preferowanych przez społeczność interwencji, które mogą mieć mniej dowodów na ich poparcie.
- Dopasowanie tych interwencji w celu wypełnienia luk w najlepszych praktykach opartych na dowodach.
- Ocena procesu: określa stopień, w jakim program został wdrożony zgodnie z protokołem.
- Ocena wpływu: ocenia zmiany w czynnikach predysponujących, wzmacniających i umożliwiających, a także w czynnikach behawioralnych i środowiskowych.
- Ocena wyniku: określa wpływ programu na wskaźniki zdrowia i jakości życia.
Metody budowania kompleksowego programu (Simons-Morton, Greene i Gottlieb, 1995; D’Onofrio, 2001):
Na mapowanie interwencji do czynników predysponujących, wzmacniających i sprzyjających mają wpływ głównie teorie na poziomie społeczności.
Fazy od 5 do 8 – Wdrażanie i ewaluacja
Plany zbierania danych powinny być przygotowane do ewaluacji procesu, wpływu i wyniku programu.