Geschuldgevoel is een gevoel dat mensen meestal hebben nadat ze iets verkeerd hebben gedaan, opzettelijk of per ongeluk. Iemands schuldgevoel houdt meestal verband met zijn morele code.
Geschuld is niet per se slecht. Soms is het zelfs productief. Een slecht gevoel na het maken van een fout kan leiden tot verandering, zoals een verontschuldiging of een besluit om in de toekomst andere keuzes te maken. Een “schuldig genoegen” kan iets onschuldigs beschrijven waar iemand van geniet, ook al vindt hij dat dat niet zou mogen of schaamt hij zich voor zijn smaak.
Maar schuldgevoelens helpen soms niet. Het kan leiden tot lichamelijke klachten, zelftwijfel, een verminderd gevoel van eigenwaarde en schaamte. Het kan moeilijk zijn om deze gevoelens te overwinnen, vooral in het geval van chronische schuldgevoelens. Maar het is mogelijk, vooral met hulp.
Als je worstelt met schuldgevoelens, neem dan contact op met een gekwalificeerde counselor die je kan helpen deze gevoelens bij de wortel aan te pakken, te begrijpen waarom ze blijven bestaan, en je te helpen ze aan te pakken. Dit kan helpen voorkomen dat ze je negatief beïnvloeden.
- Wat is schuld?
- Geschuldpsychologie
- Soorten schuld
- Effecten van schuld
- Fysieke symptomen van schuld
Wat is schuld?
Het is niet altijd gemakkelijk om te begrijpen wat schuld is. Schuldgevoel en schaamte worden vaak met elkaar verward, hoewel het verschillende emoties zijn. Schuldgevoel beschrijft een gevoel van spijt of verantwoordelijkheid dat betrekking heeft op ondernomen acties. Mensen kunnen schuldgevoelens hebben over dingen die ze daadwerkelijk verkeerd hebben gedaan, dingen waarvan ze denken dat het hun schuld was, of dingen waar ze geen verantwoordelijkheid voor hadden. Overlevingsschuldgevoelens kunnen bijvoorbeeld een rol spelen bij mensen die een tragedie hebben overleefd terwijl vele anderen zijn omgekomen.
Mensen hebben de neiging zich alleen schuldig te voelen over daden die zij als “slecht” of “verkeerd” beschouwen. Iemand die vindt dat hij recht heeft op een hoger loon, kan kleine bedragen van zijn baas stelen zonder zich ooit schuldig te voelen. Maar iemand die een portefeuille vindt en het geld erin bewaart zonder moeite te doen om de eigenaar te vinden, kan zich maanden of zelfs jaren schuldig voelen, als hij gelooft dat het “juiste” zou zijn geweest om de portefeuille in te leveren.
Sommige mensen ervaren een chronisch schuldgevoel, wat kan leiden tot gevoelens van ontoereikendheid. Dit soort schuldgevoelens kan leiden tot destructieve acties in plaats van positieve verandering. Mensen kunnen ook anderen manipuleren met wat bekend staat als een “guilt trip” door iemands schuldgevoelens te gebruiken als een hulpmiddel om te doen wat zij willen.
Iemand die zich schuldig voelt over iets wat hij heeft gedaan, kan stappen ondernemen om zijn fout te herstellen, zich te verontschuldigen, of op een andere manier genoegdoening te geven. Dit zorgt er meestal voor dat schuldgevoelens afnemen.
Maar schaamte, dat een gevoel van spijt of verantwoordelijkheid beschrijft dat betrekking heeft op het zelf, kan moeilijker aan te pakken zijn. Het is niet altijd gemakkelijk om gevoelens van schaamte te verminderen, vooral schaamte die niet volledig wordt begrepen. Mensen schamen zich soms voor een deel van zichzelf zonder te weten waarom. Iemand kan ook schaamte voelen als anderen op de hoogte zijn van daden waarover hij zich schuldig voelt.
Schaamte kan ertoe leiden dat mensen zich onwaardig voelen of op de een of andere manier tekortschieten. Het kan leiden tot isolement, zelfbestraffing, of ander potentieel schadelijk gedrag.
Schuldpsychologie
Schuld is een geconditioneerde emotie. Met andere woorden, mensen zijn geconditioneerd (ze leren) om zich schuldig te voelen. Bepaalde factoren maken het waarschijnlijker dat iemand chronisch of overmatig schuldgevoelens ervaart. Deze factoren kunnen hun cultuur, familie, of religieuze opvoeding zijn. Als ouders een kind consequent een schuldgevoel geven of het consequent prijzen, bijvoorbeeld, kan het kind het gevoel krijgen dat niets wat het doet ooit goed genoeg is. Dit kan leiden tot een schuldcomplex.
Mensen die worstelen met het overwinnen van chronische schuldgevoelens kunnen een hoger risico lopen op depressie, angst of andere geestelijke gezondheidsproblemen. Mensen met psychische problemen kunnen op hun beurt overweldigd raken door schuldgevoelens over hun psychische toestand of gerelateerd gedrag. Iemand met een depressie die zichzelf isoleert, kan zich bijvoorbeeld schuldig voelen omdat hij zijn vrienden buitensluit, maar er niets aan kunnen doen.
Geschuldgevoelens die te maken hebben met fouten of mislukkingen in het verleden, kunnen iemand opzadelen met aanhoudende problemen. Soms kan schuldgevoel iemand er ook van weerhouden bevredigende relaties met anderen te hebben.
Soorten schuld
Onderzoek dat schuldgevoel en psychologie verbindt, is het niet altijd met elkaar eens. Sommige studies hebben uitgewezen dat schuldgevoel mensen kan helpen beschermen tegen emotioneel leed. Andere suggereren dat schuldgevoelens, met name buitensporige schuldgevoelens, bijdragen aan emotioneel en psychisch leed.
In het algemeen zijn er drie verschillende soorten schuldgevoel.
- Reactief schuldgevoel: Reactief schuldgevoel treedt op wanneer iemand gelooft dat hij heeft gehandeld tegen zijn eigen persoonlijke opvattingen over wat moreel goed is of tegen de normen die de samenleving hanteert voor aanvaardbaar gedrag.
- Anticiperend schuldgevoel: Dit schuldgevoel is het resultaat van de gedachte om te handelen in strijd met persoonlijke morele normen of de normen van de samenleving. Iemand kan ervoor kiezen een bepaalde handeling niet te verrichten omdat hij weet dat deze verkeerd is of omdat hij denkt dat deze anderen kan schaden.
- Existentieel schuldgevoel: Dit schuldgevoel kan gecompliceerder zijn. Existentiële schuld kan iemands gevoelens van algemeen onrecht beschrijven, of het idee dat “het leven niet eerlijk is”. Het kan ook het schuldgevoel beschrijven dat een persoon voelt voor de negatieve impact die hij kan hebben op het leven van anderen.
Sommige onderzoekers verdelen schuldgevoel verder in twee categorieën. Deze categorieën kunnen los van de bovenstaande soorten schuldgevoelens worden beschouwd.
- Maladaptief schuldgevoel: Dit soort schuldgevoelens heeft vaak een negatieve invloed op het leven. Dit schuldgevoel kan chronische schuldgevoelens omvatten (schuldgevoelens die te maken hebben met schaamte) en andere schuldgevoelens die leiden tot mentaal of emotioneel leed.
- Adaptieve of pro-sociale schuldgevoelens: Van dit soort schuldgevoelens wordt aangenomen dat ze nuttig zijn, omdat ze te maken hebben met iemands begrip van verkeerd handelen en verantwoordelijkheid.
Een aantal bronnen kan bijdragen aan schuldgevoelens.
Familie
Een kind leert over het algemeen van familieleden, vooral van de ouders, wat “goed” en “fout” is. Als een kind zich misdraagt, zullen ouders meestal hun teleurstelling uiten en een consequentie opleggen. Als een kind weet dat zijn ouder teleurgesteld is, kan dat gevoelens van spijt oproepen. Het kind zal er alles aan willen doen om de goedkeuring van zijn ouders terug te krijgen.
Cultuur
Wanneer iemands cultuur bepaalt dat een bepaald gedrag verkeerd is, kan iemand zich schuldig voelen, ook al zegt zijn eigen morele code dat er niets mis is met het gedrag. Een ongehuwde persoon die is opgegroeid in een cultuur die seksuele relaties buiten het huwelijk ontmoedigt, kan zich schuldig voelen als hij seks heeft, zelfs als hij gelooft dat het prima is om seks te hebben zonder getrouwd te zijn.
Een schuldcultuur benadrukt de effecten van iemands gedrag op anderen en koppelt dit aan hoe die persoon door anderen wordt gezien. Als iemand anderen door zijn daden schade berokkent of verdriet bezorgt, verliest hij maatschappelijk respect, of “gezicht”. Totdat zij het goedmaken, worden zij vaak gezien als “te schande gemaakt” in de ogen van de samenleving. In schuldculturen kan de schade worden hersteld door de fout te herstellen, excuses aan te bieden en/of op de een of andere manier genoegdoening te geven.
Religieuze overtuigingen
Sommige religieuze tradities leggen meer nadruk op schuld dan andere. Als iemands daden niet in overeenstemming zijn met de leer van de religie, komt schuld vaak voort uit het geloof dat een goddelijke macht hun daden kent en hen ter verantwoording roept. Dit drijft iemand er vaak toe zijn fouten te bekennen, berouw te tonen (een innerlijke handeling) en iets te doen om de fout te herstellen.
Het idee van een “schuldig geweten”, of een innerlijke stem die iemand vertelt wanneer hij iets verkeerds heeft gedaan, is niet strikt religieus, maar het maakt vaak deel uit van religieuze tradities. Iemand die zich schuldig voelt, kan door deze inwendige stem worden aangespoord om zijn fout op de een of andere manier te herstellen.
Samenleving
Geschuld kan voortkomen uit bezorgdheid over wat andere mensen zullen denken over bepaalde overtuigingen of gedragingen. Op deze manier kan de maatschappij een grote invloed hebben op iemands schuldgevoel. De wetenschap dat andere mensen acties kunnen zien en beoordelen, kan iemands keuzes beïnvloeden. Dit schuldgevoel kan een goede zaak zijn, omdat het de sociale normen of morele regels ondersteunt die mensen over het algemeen volgen, zoals “Het is verkeerd om te stelen” of “Als ik iemands geparkeerde auto aanrijd, moet ik een briefje achterlaten met mijn telefoonnummer en naam.”
Effecten van schuld
De psychologische effecten van schuldgevoel kunnen gunstig zijn wanneer ze een persoon inspireren om veranderingen in zijn gedrag aan te brengen. Maar op andere momenten kunnen ze leed veroorzaken. Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat schuldgevoel en depressie vaak samengaan. Onderzoek suggereert ook dat angst, evenals obsessief-compulsieve stoornis (OCD), kan worden gerelateerd aan gevoelens van schuld of schaamte.
Wanneer een persoon een fout niet kan herstellen, kan schuldgevoel blijven bestaan totdat ze de kans hebben om het goed te maken. Schuldgevoelens die voortkomen uit een actie die niet hersteld kan worden, zoals wanneer iemand het gevoel heeft dat hij indirect de dood van een ander heeft veroorzaakt, kunnen een blijvende, negatieve invloed op het leven hebben. Therapie kan iemand vaak helpen deze emoties te verwerken en zijn gevoelens over wat er is gebeurd te herzien.
Een ander effect van schuldgevoelens is een schuldcomplex. Dit is een aanhoudend schuldgevoel over schade die iemand denkt te hebben veroorzaakt. Misschien hebben ze niets verkeerds gedaan, maar zijn ze bang dat ze dat wel zullen doen, of geloven ze dat ze altijd fouten maken en “niets goed kunnen doen”. Een schuldcomplex kan geassocieerd worden met angst en schaamte. Het kan te maken hebben met iemands kindertijd: Als ouders overdreven afkeurend zijn of geen lof toezwaaien, kunnen kinderen zich vaak schuldig voelen voor wat zij zien als hun “slechtheid.”
Lichamelijke symptomen van schuld
Mensen met een onopgelost schuldgevoel kunnen zich prikkelbaar voelen of altijd op scherp staan. Ze kunnen overdreven aanhankelijk zijn of zich verontschuldigen.
Gevoelens van schuld uiten zich ook vaak als lichamelijke symptomen. These might include:
- Insomnia or trouble sleeping
- An upset stomach, nausea, or other digestive issues
- Stomach pain
- Muscle tension
- Head pain
- Tearfulness
Generally, addressing the guilt will help resolve these symptoms.
- Belden, A. C., Barch, D. M., & Oakberg, T. J. (2015). Anterior insula volume and guilt: Neurobehavioral markers of recurrence after early childhood major depressive disorder. JAMA Psychiatry, 72(1). Retrieved from https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/1935483
- Brown, B. (2013, January 14). Shame v. guilt. Retrieved from https://brenebrown.com/blog/2013/01/14/shame-v-guilt
- Holloway, J. D. (2005). Guilt can do good. Monitor on Psychology, 36(10). Retrieved from https://www.apa.org/monitor/nov05/guilt.aspx
- Huhmann, B. A., & Brotherton, T. P. (2013, May 31). A content analysis of guilt appeals in popular magazine advertisements. Journal of Advertising, 26(2). Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00913367.1997.10673521
- Peterson, T. J. (2016, July 7). Guilt: A distressing effect of anxiety. Retrieved from https://www.healthyplace.com/blogs/anxiety-schmanxiety/2016/07/guilt-a-distressing-effect-of-anxiety
- Schafler, K. (n.d.). The difference between guilt and shame. Retrieved from https://www.katherineschafler.com/blog/the-difference-between-guilt-and-shame
- Tilghman-Osborne, C., Cole, D. A., & Felton, J. W. (2014, August 3). Definition and measurement of guilt: Implications for clinical research and practice. Clinical Psychology Review, 30(5). Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4119878/
- Understanding guilt. (n.d.). Mental Illness Fellowship Australia. Retrieved from http://www.sharc.org.au/wp-content/uploads/2017/06/Understanding-guilt-Wellways.pdf